Ypieblogt
Wolkom by Ypie blogt. Myn doel is alle moannen te bloggen om skriuwmeters te meitsjen en ûnderfining op te dwaan. Der falt noch in soad te learen (ûnder oaren Fryske stavering) en fansels bin ik ek hiel nijsgjirrich wat der yn 'e smaak falt en wat net. Myn motto is: Doch mar gewoan! Ik hoopje dat minsken mei nocht myn blochs lêze en in reaksje efterlitte, sa't ik dêr wer fan leare kin.
zondag 30 mei 2021
Begraafpraat
zaterdag 26 december 2020
In stien op 'e mage
donderdag 16 juli 2020
Boereprotest
woensdag 22 april 2020
Bûthús fervje
vrijdag 27 maart 2020
Maitiidskuier
donderdag 12 december 2019
Krystdagen
woensdag 18 september 2019
Bêst genôch
https://youtu.be/t_9KnXyJekE
In oansyk op knibbels en foar elke troudei in roas, foar dy poeha wiene en binne wy fierstente nofter. Wy ha trijentritich jier lien ús troudei yn besletten kring fiert, de deis dêrnei ha we famylje en kunde in kaartsje stjoerd mei: 'Wij zijn getrouwd'. Dêr't guon har troudei de moaiste dei fan har libben fûnen, wiene man ek ik bliid dat it wer foarby wie. Wy hechte net sa'n belang oan tradysjes, faak komme we der dan ek yn it lêst fan septimber te let achter dat we al wer sa en sa lang troud wiene. Hjoed is man ek gewoan nei it wurk tôge en kom ik der troch in Facebook herinnering achter dat it wer sa fier is. Myskien is it in kwestie fan gelok hawwen of is it just omdat we gjin sprookje ferwachtsje dat we it al trijentritich jier sa goed ha tegearre. It plaatsje fan Piter Wilkens, Bêst genôch, passet presys by ús.
zondag 14 juli 2019
Foar alles is in oere, foar alles is in tiid (Gerrit Breteler)
'Rûksto dat ek?' freegje ik oan sus.
'Nee, wat dan?'
'No dy sigarettereak.'
Se snúft djip, mar rûkt neat. 'Ik ha trouwens wol krekt tjin mem sein: Gean mar nei heit.'
'No, dan stiet er har al op te wachtsjen,' is myn reaksje (heit wie in ferstokt smoker).
Ik sjoch ek noch even by mem, se is de hiele dei al net mear by kennis.
'Lit it mar los, wy binne by mem hear,' flústerje ik har yn 't ear en lis myn wang tjin harres.
Wy jouwe ús del op it matras op 'e flier en falle yn sliep. Om twa oere komt de thússoarch foar in nij shot morfine.
Ik gean har foar en sjoch fuortendaliks; it is net mear nedich. Se is, sa't dat sa by har passet, stiltsjes by ús weiglide.
Op de foto oan 'e muorre glimket heit.
zaterdag 29 juni 2019
Yn memoriam
Oantinkens sa as ik se yn tsjerke foarlêzen ha:
We ha as bruorren en sussen allegearre ús eigen eigen unike oantinkens oan mem. Troch ferskil yn leaftyd, karakter en it plak yn it gesin wurde dy troch elk fan ús wer oars ynkleure.
Dit binne myn oantinkens oan mem:
Ik tink trouwens net dat ik dit ferhaal fertelle kin sûnder in trien of in snik yn myn stim. Dat mankelike ha ik fan mem. Froeger ergere ik my dêr wolris oan, dan tocht ik by mysels, kin der dan noait wat bepraat wurde sûnder dy triennen. Ik wist doe noch net dat ik sels ek mei dat gen behept bin. Mem fertelde my dat har heit, ús pake Klaas, dêr ek sa’n lêst fan hie. Oft er in Bibeltekst oplies of in ferske hearde dat him rekke dan koe it samar sa wêze dat de triennen him by de wangen del rôlen.
Mem en ik, wy botsten yn it ferline wolris. Dat kaam troch in kommunikaasjeferskil. Mem har manier fan reagearjen wie faak wat omslachtich. Har útspraak: ‘Ik hie sa graach ris wollen dat …’ is dêr sa’n typysk foarbyld fan. 'Oft mem wat wol dan kin mem dat gewoan freegje, 'dat wie myn manier. Myn Tomtom stie om it sa mar te sizzen ôfstelt op de snelste route. Mem harres op: vermijd snelwegen.
Letter doe’t mem troch âldens hieltyd mear fan har ûnôfhinklikheid ynleverje moast, earst de auto fuort en nei fallen doarst se ek net mear te fytsen, doe feroare dat. By it regeljen fan har administraasje, oanfreegjen fan taksy, thússoarch ensafuorthinne, doe begûn se dy snelste route fan my te wurdearjen. Ik op myn beurt learde dat je troch it mijen fan snelwegen úteinlik ek wol op itselde plak útkomme, allinnich de reis dêr nei ta is wat oars.
Mem siet fol ferhalen oer har jeugd en oer de oarloch. Fral de lêste pear jier begûnen dy ferhalen mear en mear te libjen by har. Doe’t se my frege om it ien en oar foar har op papier te setten, doe ha ik mem op in hiel oare manier kennen leard.
Mem fertelde, en ik seach de bylden foar my fan it lytse rûpske famke dat mem wie. Earms as lusjefersprikjes. In spjochtich famke dat tegearre mei sus Ybeltje, op klompen de dyk oer kleppere. In healoere rinnen wie it fan de pleats yn de Makkumermar nei de legere skoalle yn Eksmoarre. Ik seach in famke dat, hymjend en piipjend fan de astma yn in hoekje fan it skoalplein taseach, hoe’t de oare bern oan it boartsjen wiene, sy moast earst bekomme fan de reis. In famke, dat yninoar kromp ûnder de delbûgende wurden fan master Mink, oft se in ierdrykskundefraach fout beäntwurde: ‘Wieb kan alleen de âld Mar maar vinden.’
Tagelyk seach ik ek dy hiel oare kant fan mem, de libbendige, fleurige, somtiden sels doldryste kant. Ik seach de jongfaam dy’t se wie, dy’t sa genoat fan wylde blommen, de geur fan it meande gers, en it farske strie dat winters yn it bûthús ûnder de kij struit waard. Ik seach de hokkeling dy’t se wie, dy’t tegearre mei sus Ybeltsje streken úthelle en mei freondinnen de sloppe laits hie, sa bot dat se sawat yn ‘e broek pisse fan ‘t gnizen.
Heit Klaas, mem Houk, sussen Ybeltje, Wiebrich, Jeltsje en broer Sytze, it wie in hechte húshâlding, in kleinhuis-op-de-prairy húshâlding, dy’t sneintejûns om it oargel ferskes fan Johannes de hear songen. Mem fielde har dêr thús op pleats yn 'e Mar. Ek mei de famylje, de omkes, tantes, neven en nichten fan de Feenstra- en Reitsmakant wie dêr dy hechte bân, in bân dy’t mem ta it lêst ta as hiel waarm ervaren hat.
Sa spjochtich oft mem wie as lyts famke, sa foarlik wie se as jongfaam. Se liek âlder dan’t se wie en oan oandacht fan de jongemannen ûntbruts it har net. Sa fertelde se my fan it feintsje dat se stikem troch raam nei bûten ta wurke, dy kear dat heit Klaas en mem Houk earder thús kamen fan in besite en fan dy kear dat feint Jaring opmurk: ‘Jo hiene de feearts ek mar betiid fan 'e moarn net Feenstra,’ dy feearts wie de skarrel fan mem dy’t stikem in nachtje op solder sliept hie: ‘Ja net byelkoar hear, och heden nee.’ De wurden fan heit Klaas: ‘Jimme moat my de kroan net fan de holle stjitte,’ dy hongen har as it swurd fan Damocles boppe de holle.
Mem wie tsien doe’t de oarloch begûn, fyftjin doe’t Eksmoarre befrijt waard. In spannende tiid dy’t syn wjerslach hie op it gesin en op de sûnens fan heit Klaas. Nei de oarloch utere him dat by him yn hertklachten. Heit Klaas koe it swiere wurk net mear oan. Mem, Ybeltsje, Jel en Sijtze moasten him in soad wurk út hannen nimme. Lokkich bleau dêr ek noch tiid oer foar fertier. Utfanhúzje by famylje en mei freondinnen nei de útfiering fan in muzykkonkoers.
It wie op in pinkstermoandei yn Boalsert by sa’n muzykkonkoers dat mem Sjoerd (ús heit) tjin’t liif rûn. Hy wie dêr mei in ploech maten út Lollum. Heit hie yn earste ynstânsje syn each falle litten op Lysbeth, mem har freondinne. Hy bea oan om Lysbeth en mem nei hûs ta te bringen. Heit en Lysbeth fytsten foarop en mem as tredde tsjil dêr achteroan. Mem fertelde my, dat se foel op heit syn aardige manier fan praten, mar ja Lysbeth hie ‘m it earst.
Yn Eksmoarre oankommen stie sus Koba, Lysbeth op te wachtsjen. Lysbeth moast daliks yn 'e hûs komme. Mem en heit bliuwden doe tegearre oer. Underweis nei de Mar rekken se oan ’e praat, der begûn wat te kribeljen by beide, by de hikke foar it âlderlike hûs krige mem har earste tút fan heit. Sa begûn har fiifjierlange ferkearingstiid.
Yn de maitiid fan 56, trouden se. In sobere trouwerij omdat heit Klaas yn de winter dêrfoar ûnferwacht hastich ferstoarn wie. De pleats oan de Baijemerreed twa te Lollum waard fan doe ôf mem har nije adres. Yn goed njoggen jier krigen se seis bern. Houk, Durk, Klaas, Jitske, Lysbeth en ik. Seis bern, it boerebedriuw, heit dy’t oerspand rekke, it sille tropejierren west ha foar har, en al dy jierren bleau de Mar en omkriten oan mem lûken.
Doe’t nei tritich jier buorkjen oan ‘e Lollumerfeat it wenhûs oan de Touweleane yn Makkum te keap kaam, twivele heit, mar mem hoegde der net lang oer nei te tinken. Se hakken de knoop troch. Werom yn har fertroude omjouwing genoat mem fan in nije libbensfaze. Mei Tante Jel en omke Wieger makken heit en mem reizen mei caravan. In sek beste borgers achteryn, want dy jierappels yn it bûtenlân ... Yn 1992 ferstoar ús heit nei in siikbêd fan fjouwer moanne.
Goed 27 jier hat mem allinnich oan de Touwenleane wenne. Se sloech har dêr dapper trochhinne. Mei har freondinne Lysbeth en Martha makke se fytstochten, en alle jierren socht se mei freondinne Martha in busfakânsje út. Mei tante Jel belle se alle dagen. Dat wie al sa doe’t wy noch yn 'e hûs wennen, ik sil dat byld noait ferjitte, hoe’t mem yn ‘e gong oan dy swarte bakeliten tillefoan hong. Soms skode se der in stoel by en siet se dêr wol mear as in oere.
Mem wie tige kreatyf. Sawat alles die se sels. Fervje, behangje, naaie, in bank beklaaie, se draaide har hân der net foar om, ek al hie se it noch noait dien se begûn gewoan en seach wol wêr’t se útkaam, meastentiids slagge it ek. Da’t kreative gen dat hat se ek oan ús trochjûn, hiel bysûnder omdat ek wer yn ‘e beppesizzers werom te sjen.
Mem har grutte hobby en trots wie de tún. Earst by de pleats oan de Bayumerreed letter oan de Touweleane yn Makkum. Alle jierren yn ‘e maityd wie it wer in feest foar har om nei it túnsintrum yn Wytmarsum te gean. Dêr lade de se kofferbak fol mei begonia’s, fioelen en oare perkplanten om har buksusperkjes en blompotten op te follen.
Ta har spyt moast se it ûnderhâld de lêste pear jier út hannen jaan, mar oft it ek mar even koe, dan stifele se mei de rollator ôf de trijepoat de tún yn, de snoeiskjirre yn ‘e oanslach en in plestikpude foar de útbloeide blommen.
Op myn fraach: Docht mem wol wat foarsichtich oan, sa te knoffeljen yn e tún, antwurde se: ‘Ik soe it net slim fine as ik hjir dea del fal tusken de blommen, dan ha ik in moaie dea. Mem wie net bang foar de dea en prate der hiel iepen oer.
Mem wie in trochsetter, sa sakke se sân kear foar har rydbewiis, mar se joech net op en slagge mei de achtste kear. Yn har dafke ried se de wrâld út, sels doe’t se oer de kop yn ‘e feart flein wie, stapte se toch wer yn. Har driuw om troch te setten wie no ienkear grutter as har eangst.
Mem har geast wie ta it lêst hiel helder en skerp, mar it liif wie op, toch sette se troch en besocht der der it bêste fan te meitsjen. Sa lang at se koe siet se noch mei kaarten te nifeljen. Dy prachtige kaarten dy’t se nei withoefolle minsken tastjoerd hat. De lêste kaart is goed fjirtjin dagen lyn noch ferstjoerd, in dei letter koe se it bêd net mear útkomme.
Ik bin bliid dat wy de lêste jierren sa neier ta mekoar kommen binne, en dat we noch sa’n soad foar mem dwaan kinnen ha. Se wie ús der ek altyd hiel tankber foar en dat liet se ek blike : ‘Och leave berntsjes wat dogge jimme toch in soad foar my, leaf, leaf, leaf, bedankt, bedankt, bedankt.’
Ik bin der ek tankber foar dat wy as bern allegear de kâns krigen ha om op ús eigen manier ôfskied te nimmen fan mem. Dat we mem ta it lêst ta fersoargje mochten en dat we dermei har lêste winsk, stjêre yn har eigen hûs, realisearje kinnen ha.
Ik sil mem misse, mar foar har bin ik bliid dat har no fierder lijen besparre bliuwt en dat se yn frede hinnegien is.
Daach, leaf memke, bedankt, bedankt, bedankt!
zondag 16 juni 2019
Drok, drok, drok!
Dit stikje ha ik trije jier lyn skreaun. Facebook sloech my dêr mei om 'e earen. Mem is der ûndertusken net mear, de ljepkarriêre fan dochter troch blessures doetiid, mar foar de rest, is alles itselde bleaun. Drok, drok, drok, it heart sa lekker belangryk en djoer, mar neffens my is it pure earmoede!
Drok, drok, drok.
It efterelkoarplakken fan twa of mear deselde wurden om je sels flotter foar te dwaan of om sa fral mar de klam te lizzen op de drokte en snelheid fan het deistich bestean, ik koarje der fan. Het slimste is noch dat ik mysels der sa no en dan ek op betraapje, by it fuortgean kin ik in hoi, hoi, net mear ûnderdrukke. Sels ús mem is der mei besmet, tsjintwurdich wurdt elk tillefoantsje ôfsluten mei in hoi, hoi fan har kant. As je it skynber mar faak genôch heare dan gean je soks fansels neidwaan.
Op myn fraach:'Hoe is' t?' as ik in âlde bekende tsjin it liif rin, krij ik as antwurd:,’ Ja drok, drok, drok hin.’ Gjin, ik fiel my goed ôf, nee it giet net sa best, dat docht der net ta. Drok, drok, drok is de mjitstêf foar it al of net lokkich wêzen. Efkes gesellich prate mei in kopke kofje is der net mear by, ommers drok, drok, drok no!
‘No ik moat no echt nei hûs ta want ús dochter wachtet. Och, jong dat is sa 'n skat, in echt famke famke, en dan gau oan ‘e gong mei it iten, want manleaf, in echt minske-mins, dy hat it ek sa drok, no leuk die sjoen te hawwen, we kontakte, hoi hoi.'
Drok, drok, drok soe dat no noch drokker wêze as gewoan drok, bin je dan in hiel wichtich persoan of bin je sawat oerspânnen of ôfbrând? Soe se help ynskeakelje moatte foar har man en bern. In minske mins, in famke famke, bestean man en bern út meardere persoanen?
Dag drokke gewichtige frou, mei dyn o, sa drokke baan, ik bin jaloersk op dyn gewichtige en o sa drokke baan, dyn perfekte bern en übersosjale man, dy sil fansels ek wol noat wite sportsokken drage of op crocks of klompen omrinne, ik tink trouwens net dat we kontakte! Ik gean nei hûs, nei myn man op crocks yn syn smoarge wurkklean en nei ús famke, dy't op ljeppen sit, as in polderjonge yn 'e tsienmeter pols klimt. Nei It jûnsiten jou ik my lekker del op 'e bank mei myn tablet, efkes in stikje skriuwe yn myn digitale deiboek, hearlik alle tiid!
woensdag 20 maart 2019
It midden
Der dangelen fjouwer lytse bern op strjitte om, hân yn hân. Bytsje triuwe, oan elkoar lûke en wrotte. 'Ik wil in het midden,' tsjantere it lytste famke oan 'e bûtekant. 'Er is helemaal geen midden,' antwurde it goocheme jonkje dat njonken har rûn.
Nuver, mar dy sin, 'er is helemaal geen midden, 'bliuwt no de hiele tiid yn myn holle omhingjen.
Waar denk je aan, frege Facebook, no hjir dus oan: 'Er is helemaal geen midden.'
donderdag 17 januari 2019
Anker en Anker
Anker en Anker
Yn it televyzjeynterview fan Hans en Wim Anker, ferwurdet Wim (of is it no Hans?) it sa: ’Het is een zegen dat broeder en ik uit één ei zijn gekropen. ’In sêgen, ik fiel dat krekt sa. Ik kin mei al myn bruorren en sussen goed, mar mei myn twalingsus ha ik wat bysûnders, dat is net út te lizzen dat is in werkennen op sielsnivo. Dat wy sa’n sterke bân ha is prachtich, mar tagelyk makket it ek hiel kwetsber.
‘Wat nu, als de een eerder gaat dan de ander?’ ik sit op it puntsje fan myn stoel by dy fraach, it gefoel fan tsien jier lyn komt wer efkes nei boppen. Siik fan eangst wie ik, om myn twalingsiel te ferliezen oan dy rotsykte.
‘Dan is het leven een stuk minder leuk, dan is glans er wel af.’ It is in understatement, mar de fochtige glâns yn twa pear eagen, sizze mear as wurden.
Lokkich binne myn gedachten net alten sa swier en oerhearsket foaral it optimisme. Lykas de gebroeders Anker fersterkje wy elkoar dêryn hiel bot. Foar in oar kin dat wolris sa oanfiele as ien front, wy fersus de rest. Us humor is foar in oar ek net alten te folgjen, it is betiden krekt koadetaal. Wy begripe elkoar sûnder wurden, in blik ôf in gebaar is genôch om yn laitsjen út te barsten, echte twalinghumor tink ik. Soene Wim en Hans dat ek ha?
Se sit ek foar it ynterview en apt my fia messenger, ‘Wa fan de twa bisto?’
‘Ik tink Wim de emo, ’ app ik werom.
‘Oké, it tocht oarsom ...? no ik sil op bêd. Welterusten Wim!’😉
‘Lekker sliepe Hans.’😁
zondag 13 januari 2019
Poetryfesitval
Harstikke aardige poëzijmasterclass hân fan Arjan Hut yn de Harmonie en dêrnei it fers dat we dêr makke ha fan wurden dy't we oan elkoar puzele ha, foardroegen op it Poëtryfestival. It wie de earste kear foar my dat ik in fers foardroegen ha foar publyk. De wurden oersetten yn it Frysk. Ynspirearre op de little pony's dy't oanspielt binne op de Wadden.
Alles draait
As myn eagen iepen gean
Fersegelje ik de lippen
Sa bin ik
Alles draait
Under it meunster fan De Wadden
Sitte mearkes ferskûle
Swimpardysnostalgika
Nimmen is hjoed yn e stêd
As't wat leare wolst meitsje in fout
Myn risping is binnen
zaterdag 5 januari 2019
Koarts
Koarts
Ungeduerich stean ik, bepakt mei plunjesek en rolkoffer, yn ‘e rige om in dei-retoerke tsjin redusearre taryf te skoaren. Underweis speur ik mei oandacht de weagen ôf. De fearboat koerst rakelings lâns de withoefolle lytse, glinsterige bergen. Ik stean op it dek mei de earmen wiidút lykas Kate Winslet en waan my op de Titanic.
Ik fiel in skok en skrik op, de motor is útfallen. Och hearkens ha we wat rekke? Om my hinne brekt panyk út, passazjiers dringe hastich nei de útgong. Ut de speakers klinkt it kreakerige ‘Haven Terschelling’. ‘Opsjitte, oan’e kant, ik moat der lâns!’ Ek by my slacht no de jutterskoarts ta
vrijdag 23 november 2018
Denk niet zwart, denk niet wit, denk niet zwartwit, meng de kleur fan je hart.
Denk niet zwart, denk niet wit, denk niet zwartwit, meng de kleur fan je hart.
Frank Boeijen
Swart fersus wyt, ik koe my net foarstelle dat dat hjir spile. Yn 'e Rânestêd miskien, mar toch net yn ús Fryslân. Demonstrearje tsjin swarte Pyt, it moast net mâler wurde. De A7 blokkearring fûn ik in stunt. Sa, dêr binne we fan ferlost. Dat tocht ik doe noch, mar och heden nee, de saak krige in sturtsje, 34 man sterk waarden foar de rjochter dage. Ik wie lilk oer de útspraak, wurkstraf en selstraf ûnder betingst, dat wie dochs net yn ferhâlding mei oare fergripen lykas dy Poalske man, dy’t dronken in hiele húshâlding fuortfage.
Sneon seach ik bylden fan de demonstraasje fan foar en tsjinstanners fan swarte Pyt op it Saailân yn Ljouwert. In bern stie der gûlend nei te sjen. Oer en wer waard raasd. Bananen en rotte aaien fleagen troch de loft. De haat dy’t spruts út guon ferwinskingen, ‘rot toch op útkearinglûkers, rot op nei dyn eigen lân!’ Ik skrok derfan. Dit gong net mear oer de kleur fan Pyt, dit wie inkeld en allinnich noch mar, swart fersus wyt, en ik skamme my djip!
dinsdag 30 oktober 2018
Ik kom út Fryslân en dêr bin ik grutsk op.
Meartaligens.
Op school werd er door meester uitsluitend Nederlands gesproken, en der waard fan ús ferwachte, dat wij in het Nederlands terugspraken. Frysk, dêr seagen se it belang net sa fan yn op 'e legere skoalle yn Lollum, en dat wylst Lollum sa’n yn en yn Frysk doarp wie.
Om’t it Frysk my no ienkear foar yn ’e mûle lei en de tonge wolris wat rapper wie as it brein, verbrak ik mij bijtijden dan ook nuiver. It skriuwen yn ’t Hollânsk gong my better ôf, ast skriuwst hast no ienkear mear tiid om nei te tinken.
Op de grutte skoalle krigen we neist it Nederlânsk ek Ingelsk en Dútsk, dat ik kin my aardich rêde yn binnen- bûtenlân, mar dochs, as ik mei immen Frysk prate kin fielt dat folle fertrouder as yn it Nederlânsk, Ingelsk of Dútsk. Se sizze dan ek wolris dat jins memmetaal de taal is dy’t direkt nei it hert giet, ik kin my wol yn fine yn dy útspraak.
Yn it Frysk kin ik my folle better útdrukke dan yn it Nederlânsk. Gelokkich is’t mei it nuvere ferbrekken in stik better wurden, al tink ik dat je, oan de Frisismen dy’t er hieltiten wer ynslûpe en dat sangerige lûd wat in Fries sa eigen is, fan meters ôfstân hearre kin dat ik út Fryslân kom. Dat krij je der net mear út, mar dat fyn ik ek hielendal net slim. It Frysk is in ûnderdiel fan myn identiteit en dêr bin ik grutsk op.
zondag 7 oktober 2018
De Tynge
Yn it literêr tydskrift fers2.eu is myn gedicht pleatst: de Tynge.
DE TYNGE
Dêr’t ea it wetter, ferneamd om blei en iel
it lân begrinzge en ûnwaarsfûgels
kriezjend sweefden op termyk, bewâlden
roeken it leech dongsuchtich greidelân.
Wylst eastewyn it folk opswypke en
in blikken stim ferslach die fan beferzen lidden
op izeren skonken, kraste de tynge, gnjirdzjend
as in flime oer moarmeren glês.
Doe’t de âldroeken yn pronkjend swart
de fearren poetsten, befrearen triennen
by de gimmelearden kachel
yn ’e Mar, efter de polderdyk.
Dagen lingen en dêr’t mannich boer
nei d’ ûngetiid de greiden donge
stuiten hja by it dollen yn ’e skerne,
noch op grouwe bonken iis.
It gedicht is basearre op in fragmint út it libben fan pake en beppe út de Mar (Makkumermarpolder) hjirûnder beskreaun.
Makkumermar, Februaris 1929,
De Tynge
In Sybearisyk kjeldfront, mei temperaturen fan 16 oant 20 graden ûnder nul, hold it lân wikenlang yn syn greep. De Sudersee en de Waadsee wiene beferzen en waarden fan alle kanten trochkrúst, earst noch hoeden, op redens en rinnende, letter aventoeren se de oerstek mei hynder en wein en autobussen. De fjirde Alvestêdetocht ferrûn dat jier ûnder barre omstannichheden, fan de goed 300 dielnimmers berikte minder as de helte de einstreek, mei beferzen earen, eagen en teannen. By Klaas en Houk (ús Pake en beppe yn ‘e Makkumermar) wie yn januaris dochter Ybeltsje berne (de tante dêr’t ik nei ferneamd bin). Earstberne bern, soan Sijtze, fan goed 1 jier wie útfanhûs by Pake Sijtze en beppe Wiebrig op ‘e Eksmoarstersyl. Op 16 februaris barde it slimste wat ik my as mem betinke kin. Wyls’t it frear dat it kreake, stiigde by lytse Sijtze de temperatuer oant boppe de fjirtich graden. It jonkje stride om syn libben. Dokter stelde fêst dat it om diftery gong, mar koe neat mear foar him dwaan. De earste pake- en beppesizzer fan Sijtze en Wiebrich, stoar har ûnder de hannen wei. De tynge (doodstijding) moast dy jûns oerbrocht wurde nei Klaas en Houkje yn de Mar. In boadskip dy’t troch de siel snijde.
donderdag 13 september 2018
Tienminutengesprek
Tienminutengesprek.
De swarte rakker liedt my ôf fan it petear. De kroljende sprút groeit út de spûketaast (moedervlek) boppe it bôchje fan syn boppelippe.
‘Nieuwe lesmethode … reken je rijk … begrijpend lezen … onder het gemiddelde … De nije master eamelt mar raak. Ik freegje my ôf oft er ek in freondinne hat. ’t Sil wol net, sy hie sa’n swarte taaie hier der al lang en breed útlutsen. Miskien falt er wol net op froulju en hat er …
‘Dagtaak niet af - luistert niet, snel afgeleid – korte spanningsboog.’
Och leave santjen, ús mokkeltsje! Myn knibbels klamje stiif ûnder it metalen opbergfek. ‘Sorry, wat sizze jo, in koarte spanningsbôge en har deitaak net ôf? No dêr hat se thús oars gjin lêst fan. Kin it ek wêze dat it wat te drok is yn jo klasse,’ byt ik him ta.
‘Nee, nee, nee dat is het niet,’ antwurdet er. ‘Ze is, ze is zo snel afgeleid, ze ziet soms dingen die anderen niet zien.’
Myn hert krimpt, ik hâld de siken yn. ‘Wat bedoele jo mei: sjocht dingen dy’t der net binne?’
‘Ja hoe zal ik het eens zeggen? Al hangt er maar één heel klein, bruin blaadje aan de boom, niemand ziet het, behalve zij.’
It byld fan ús famke, dat tusken al dy rumoerige bêrn each hat foar de natuer, dy't dat iene brúnkleure bledsje opmerkt, lit flinters dûnsje yn myn búk. Ik suchtsje hearber en kin de laits dy’t befrijend omheechbuollet mar kwalik ûnderdrukke. ‘Dus as ik it koart gearfetsje is jo konstatearring dat ús dochter hiel opmerksum is? Och hearkens fan wa soe se dat no ha?’
zondag 2 september 2018
Gedicht publisearre op 6 maaie troch fers2.eu
Heit
’k Soe dy lykas Húsman skild’rje wolle
dyn brune tinne hier plúst’rich op ’e holle.
Houtskoalswart, de barsten en de rânen
fan dyn ylterige hannen.
Dyn djippe tearen lykas Woudwijk ien
foar ien houwe, út rûge grize stien.
It boarstbyld mei de ferware holle
soe ’k op in fuotstik sette wolle.
Ik sil it besykje yn in sonnet
mar kin dy net belove dat ik dy nei ’t sin
yn in fers fan fjouwer strofen byldzje kin.
Ik skets en hou, skras en ferset.
’k Kin dy net yn wurden fange. Rûch opskuorre
hingje ’k dy yn ’t húske oan ’e muorre.
YHB
vrijdag 20 juli 2018
Suchtsje en stinne, it is betiden in drege befalling
In drege befalling
Suchtsje en stinne, skriuwe is betiden in drege befalling. De iene kear giet it as ’t slydjaget, de oare kear kin ik stinne wat ik wol sûnder resultaat. Soms duorret dy befalling dan te lang en moatte der keunstgrepen oan te pas komme om de boel te befoarderjen. It bern moat er no ienkear út, netwier.
Stinne
De lêste tiid moat ik nochal wat muoite dwaan om der in ferhaaltsje út te parsen. It bliuwt meastentiids by suchtsjen en stinnen. De skriuwmotivaasje is fier te sykjen. Om skriuwlinich te bliuwen besykje ik sa no en dan in koart ferhaaltsje te skriuwen op de side fan Schrijven Magazine: Ultrakorte Verhalen. Yn maksimaal 99 wurden moat der in ferhaal stean mei kop en sturt. Troch de beheining fan 99 wurden learst om skerper te skriuwen. Dizze wike wie it de ‘Schrijven Magazine UKV-vierdaagse’. De útdaging wie om yn fjouwer dagen, fjouwer koarte ferhalen deis te skriuwen. In hiele put by gebrek oan ynspiraasje. Mei muoite ha ik der fjouwer útstint.
(ukv stiet foar ultrakorte verhaaltjes)
Averjochts
Sykjend nei ultime tips om kreativiteit en skriuwfreugde te befoarderjen, blêdzje ik troch it boek ‘De Blokkade’ fan Renate Dorrestein. Myn skriuwnocht hinget der wat sleau en lusteleas by. Spitigernôch draacht it boek ek gjin konkrete oplossingen oan. Op de Facebookside fan Schrijven Magazine slacht de ‘vierdaagsegekte’ ta. Wyls’t it linkerbrein – ferantwurdlik foar it analytyske, logyske tinkwurk -oeroeren draait, langet de rjochterhelft wanhopich op in kreative plensbui om myn skriuwblokkade fuort te spielen. Links makket daliks de rekkensom. Fjouwer ukv’s in fjouwer dagen, dat binne 16 ferhaaltsjes fan maksimaal 99 wurden, 1584 wurden dus. Rjochts krimpt yninoar fan ’e toarst…
De iene syn dea is de oare syn brea.
Schrijvers schrijven niet over schrijven, lês ik yn in ukv, mar as skriuwers net oer skriuwen skriuwe meie wa dan wol? It boek De Blokkade, skreaun troch in bekende skriuwster mei talint giet oer: it gebrek oan ynspiraasje en ôfkar fan it skriuwen. It probleem koart gearfetten: de ynterne kritikus stiet warskynlik te skerp ôfsteld. Oplossingen omtrint it probleem, wurde troch de skriuwster net konkreet neamd. Het resultaat fan it skreaune is, 183 siden folskreaun oer in skriuwblokkade. Konklúzje: lije oan, en skriuwe oer it skriuwen, kin liede ta boekpublikaasje. Oplosse!
Mei pine en muoite
Wêr’t kreativelingen mei it hert op ’e tonge en blierren op ’e hannen 16 ukv’s op ‘e wrâld sette, pars ik mei muoite myn tredde sielige ukv út. Om’t de ûntsluting op har wachtsje lit, wurdt it bern mei de tange helle. Blau en sleau komt it op ‘e wrâld. Sels nei in ferme tik op ’e billen bliuwt de sa winske refleks út. It komt goed stelle deskundigen gerêst en nei it tatsjinjen fan soerstof komt einlik de ferlossende kreet. Stadichoan kleuret it kâlde blau nei waarm rôs.
Geniet er van meis!
De berte is folbrocht. It grutte genietsjen kin no begjinne, alteast dat is wat elkenien my tawinsket fia Facebook en appkes. Nei in dei donderje ik al fan de rôze wolk. It grutte genietsjen is ien grut lijen. Dei en nacht freget de lytse om fieding en ik krij blierren op de meast gefoelige lichemsdielen. De ‘vierdaagse’ is der neat bij. Ut ‘e liken lêst ik op Facebook de suksesferhalen fan lotgenoaten die ’t sûnder kleanskuorren de finish berikt ha. Ik sjoch net iens ljocht oan it ein fan de tunnel.